Door mijn werk op het terrein van vrouwenrechten in Argentinië, leerde ik al snel veel over de misstanden ten opzichte van vrouwen en zeker ook jonge meiden in de Argentijnse gezondheidszorg. Zo worden de benen van vrouwen in publieke ziekenhuizen soms vastgebonden en zijn er verhalen dat ze een prop in hun mond krijgen om niet te schreeuwen tijdens de bevalling. Alles om het werk van de artsen zo makkelijk mogelijk te maken. In publieke ziekenhuizen mogen vaders vaak niet bij de echo en de bevalling aanwezig zijn en om de tijd van de bevalling zoveel mogelijk te verkorten, worden allerlei kunstgrepen uitgehaald zoals het opwekken van de weeën via een infuus, het breken van de vliezen en standaard inknippen opdat de baby makkelijk geboren kan worden. Het principe dat artsen geen overbodige handelingen mogen verrichten is dus nog ver te zoeken.
De verhalen doen me huiveren en maken dat het werk dat we hier doen bepaald niet overbodig is. In privéziekenhuizen zijn keizersnedes eerder regel dan uitzondering – naar ik later begreep omdat vrouwen daarmee de proactieve en vaak onnodige knip bij een natuurlijke bevalling proberen te ontlopen. De keus is dan eigenlijk ‘een snee in de buik of een snee in de vagina’. Tja, in die context, met beperkte voorlichting en autoritaire dokters, die het soms wel makkelijk vinden om ’s nachts hun bed niet uit te hoeven komen – en voor een keizersnee een hogere vergoeding krijgen – is het percentage van 84% keizersnedes in Argentinië wel te begrijpen. Vrouwen ‘kiezen’ er immers zelf voor. Ter vergelijking: de Wereldgezondheidsorganisatie adviseert dat slechts 15% van de bevallingen daadwerkelijk via een keizersnede hoeft te gebeuren. Hiermee wordt de veel langere hersteltijd van vrouwen en de medische voordelen van een natuurlijke bevalling voor zowel moeder als kind voor het gemak buiten beschouwing gelaten.
Wonend in een ander land, kwam ik echter niet alleen professioneel in contact met de Argentijnse gezondheidszorg. Doordat ik zelf zwanger was in Argentinië – de eerste zwangerschap eindigde bij 18 weken met een stilgeboorte, waarna ik enkele maanden later zwanger bleek van een ééneïige tweeling, ondervond ik letterlijk aan den lijve hoe de medische zorg rondom zwangerschap en bevalling geregeld is. Ik kan dus uit ervaring zeggen dat daar nogal wat verbetering in mogelijk is. De meest simpele constatering is dat de zorg zo enorm versplinterd is dat ik de halve stad moest doorrijden om achtereenvolgens een echo, een standaard bloedtest en een NIPT-test te doen. Die NIPT-test is hier overigens half illegaal - want zou aanleiding kunnen zijn tot een abortus – en vond daardoor plaats op de 7e etage van een schimmig flatgebouw waar ik alleen na betaling van een flink bedrag de adresgegevens van kreeg. Op de plek van bestemming was er geen naambordje en pas binnen bleken er daadwerkelijk echo-apparatuur en een gynaecoloog aanwezig te zijn. De test wordt vervolgens naar de VS gestuurd, waar de analyse wordt gedaan. Al met al een indrukwekkende ervaring.
De echo’s en de bijbehorende communicatie zijn een verhaal apart. Toen ik tijdens de eerste zwangerschap het verdrietige nieuws te horen kreeg dat ons kindje niet meer leefde, probeerde ik te controleren of ik de boodschap goed begrepen had (mijn Spaans was opeens ver te zoeken) door te vragen: ‘Kunt u het niet goed zien of is het slecht nieuws?’ Antwoord: ‘Het is slecht nieuws.’ Om haar standpunt te onderbouwen duwde de echoscopiste nog wat harder op mijn buik om te laten zien dat de handjes en voetjes van de baby niet bewogen. Deze nogal hardhandige manier van communiceren verzachtte de toch al traumatische boodschap helaas niet en ik ging snel naar huis.
Een paar maanden later bleek ik opnieuw zwanger en kreeg ik weer een paar echo’s. Na een eerste diagnose dat het een miskraam zou worden, hoorde ik drie dagen later dat er wel degelijk een kloppend hartje te zien was, maar dat de zwangerschap buitenbaarmoederlijk was. Met het gevoel dat ik een tikkende tijdbom was - ook bij het afbreken van een levensbedreigende zwangerschap zijn de regels omtrent het uitvoeren van een abortus streng – heb ik via vriendinnen en de huisarts van de ambassade de beste echopraktijk in town opgespoord, waar ik tot onze vreugde te horen kreeg dat de zwangerschap binnenbaarmoederlijk was én dat het er twee waren. Dat was ook het moment dat ik het Spaanse woord voor ‘emotionele rollercoaster’ leerde kennen, te weten ‘Montaña Russa’, oftewel ‘Russische berg’. Bij die praktijk ben ik vervolgens niet meer weggegaan, hoewel ik wel tot het einde toe heb moeten soebatten om een natuurlijke bevaling zonder onnodige ingrepen te kunnen ondergaan. Dat is in Argentinië bij een tweeling nog steeds een unicum. Opmerkelijk is dat veel artsen in Argentinië in verschillende klinieken werken en vaak ook een eigen privé praktijk om een beetje bij te beunen. Met de immer in waarde dalende peso, is het ook voor artsen een uitdaging de touwtjes aan elkaar te knopen. Daarbij is het verschil tussen publieke en private klinieken zeker ook in deze coronatijden nijpend, aangezien de publieke ziekenhuizen overstromen met nieuwe patiënten, terwijl de private ziekenhuizen ruimte genoeg hebben. Voorwaarde is uiteraard wel dat er eerst betaald wordt, want zonder verzekering of credit card, wordt er geen stap verzet, ook niet als je kind met een bloedende hoofdwond bij de EHBO staat. In dat opzicht lijkt de medische zorg erg op die in de Verenigde Staten. Bij werkelijk elke medische ingreep krijg je eerst een nota gepresenteerd, die met veel bureaucratie omgeven wordt, totdat je eindelijk geholpen wordt. Op dat soort momenten, moet ik regelmatig tot tien (of tot twintig) tellen of mijn Argentijnse drama queen tevoorschijn toveren om alstjeblieft nu toch echt geholpen te worden. Zodra je eenmaal aan de beurt bent, krijg je juist weer zoveel testen, scans en medicijnen voorgeschreven, dat ik voor de helft weer bedankt heb. Soms is het middel immers erger dan de kwaal.
Tijdens die twintig tellen heb ik me regelmatig afgevraagd hoe mensen en zeker jongeren uit de achterstandswijken die de benodigde verzekering of credit card niet hebben, geholpen worden in geval van een medisch probleem. In het beste geval zijn ze één van de vele wachtenden in een rij vol kuchende, bloedende of koortsige stadsgenoten. Nu het aantal coronabesmettingen in Argentinië de 500.000 overschreden heeft en er dagelijks zo’n 12.000 bijkomen, begrijp ik de noodkreten van Argentijnse medisch specialisten dat de zorg nu echt overbelast is, daarom reuzegoed. Niet alleen is er te weinig capaciteit om alle coronapatiënten goed te behandelen, maar net zo zorgelijk is het grotendeels wegvallen van de reguliere medische zorg, die uiteindelijk zeker zo veel slachtoffers eist. Veel diagnoses gebeuren nu digitaal, via facetime of skype. Medisch studenten worden nu via videoschermen opgeleid, waarbij opererende artsen hun bevindingen met de studenten delen. Een paradox is dat hun afstuderen door de crisis zeker met een jaar wordt uitgesteld, terwijl er juist zo veel extra artsen nodig zijn. In plaats van één 24-uurs-dienst per week, hebben artsen er nu drie. Dat is voor geen mensen lang vol te houden en levert levensgevaarlijke situaties op voor de (jonge) vrouwen die in deze omstandigheden moeten bevallen. Ik hoop uit de grond van mijn hart dat deze crisis snel het hoofd geboden wordt, zodat alle kinderen weer naar school kunnen én indien nodig de voor hen noodzakelijke medische zorg ontvangen.
